background image

 

 

 MIZORAM AGRICULTURE RESEARCH 

 

       

(HALF YEARLY) 

 

 
 
 
 
 
 
 

 

 
 

 

Published by : 

Directorate of Agriculture 

(Research & Education), Mizoram 

ISSUE NO. 3   

 

 

 

JANUARY – JUNE, 2013 


background image

 

 

 
 

 

 

 

 

 

JANUARY – JUNE, 2013 

JUNE, 2013 

Editorial Board 

 
 
Editor 

 

: Pu C. Lalnithanga, Director of Agriculture (R&E) 

Jt. Editor   

: Pu R.L. Thanzuala, Deputy Director (F&QS) 

Asst. Editor  

: Pu Lalneihthanga Colney, SMS (R&E) 

cum-Cir. 
Manager 
 
Contributing 
Editors: 

1)  Pu Zahlira Hrahsel, Principal, ITC Hnahthial 
2)  Dr. Lalmuanzovi, P.C., KVK Hnahthial 
3)  Pu Vanlalhruaia Hnamte, P.C., KVK Lengpui 
4)  Pi Lalnunpuii Parte, P.C., KVK N.Vanlaiphai 
5)  Pu Lalrosanga Khiangte, P.C., KVK Kolasib 
6)  Pi Lalrinawmi Renthlei, P.C., KVK Khawzawl 
7)  Pi Vanlalliani, i/c P.C., KVK Lawngtlai 
8)  Pi C. Rachael, i/c P.C., KVK Saiha 

 
 
 
 
 
 

 

 


background image

 

 

 
 

 
 

Sl.No 

Content 

 

Page No. 

1. 

IPM hmanga buh kung nget leh hnah 
zialtu pangang enkawl dan 

3 - 5 

  

Vanlalhruaia, SMS (P.P) 

 

 

2. 

Buh si/Buh ro thli in a siam 

6 - 7 

  

Lalnunpuii Parte, P.C 

 

 

3. 

Purun sen chi tha (Var Matahari) chin dan 

8 - 9 

  

Vanlalliani, SMS (Horti.) 

 

 

4. 

Low cost net House hnuaia Raja hmarcha  
chin dan 

10 - 11 

  

C. Rualthankhuma, SMS (Agro.) 

 

 

5. 

Integrated Pest Management (IPM) in Ginger 

12 - 17 

  

C. Lalfakawma, SMS (P.P) 

 

 

6. 

Bawrhsaiabe hlawk zawka chin dan 

18 - 19 

  

Dr Rohit Shukla, SMS (Horti.) 

 

 

7. 

Agro. Forestry awmzia leh pawimawhna  

20 - 22 

  

Lalrinsangi, SMS (Agro. Forestry) 

 

 

8. 

Km-10 khua a Strawberry chingtu  
hlawhtling Pu Lalsiama 

23 - 25 

  

S. Sisi, SMS (Horti.) 

 

 

9. 

Pig Feed Supplement (Vitamin leh Minerals)  

angkaina leh 

hatna 

26 - 28 

  

 Dr. David M.S. Dawngliana, SMS (AH & Vety) 

 

 

10. 

Vanaraja' Ar sa tui leh tui tam 

29 - 34 

  

Sayed Khalid Ahmed, SMS (A.Sc.) 

 

 

11. 

Eng vawk chi (Breed) hi nge hlawk ber ang le 

35 - 37 

  

Dr. Michelle C. Lallawmkimi SMS (AH & Vety) 

 

 

12. 

Eitur vawn

hat dan (Food Preservation) 

38 - 40 

  

Zonunkimi Ralte, SMS (H.Sc.) 

 

 

13. 

Buh thar rang leh hlawk Shahsharang 

41 - 42 

  

Prakash Thapa, Farm Manager 

 

 

14. 

Hlo thlawh dan awlsam 

43 - 44 

  

Kenny Zohmingliana, SMS (Agro) 

 

 


background image

 

 

Editorial 

 

Mizoram  Agriculture  Research  Newsletter 

chhuah vawi thumna (Jan. - June, 2013) chu chhiar 
theihin  a  lo  awm  leh  ta  a,  a  lawmawm  hle  laiin, 
Newsletter chhungkua in vanduaina kan tawk hlauh 
mai a. Kan contributing Editor Pu Zahlira Hrahsel, 
Principal  ITC  Hnahthial  chuan  ni  25

th

  June,  2013 

khan  chatuan  ram  min  lo  pansan  hlauh  mai  a,  a  thiam  a  finna  te,  a 
kalsan tak a Department thawhna te hian kan la mamawh leh kan la 
thlakhlelh  em  em  laia  chatuan  ram  mi  ni  tura  min  kalsan  mai  hi 
hriatthiam  har  kan  tiin  kan  ui  takzet  a.  He  Newsletter  chhuah 
vawithumna (third Issue) pawh hi a pual atan kan hlan a ni. 

Agriculture hi kan pi leh pu te hun atanga kan eizawnna pui ber 

aniin hna mawlmang angreng tak leh ngaihtuahna pawh sen tam ngai 
vaklo  hna  ang  pawhin  a  ngaih  theih  awm  e.  Mahse  mihring  kan  lo 
pung  zel  a,  ram  a  pung  ve  si  lo,  pun  a  hnehin  chenna  tur  hmun  kan 
duh  zau  tial  tial  a,  lo  neih  na  tur  ram  a  zim  tial  tial  zawk  si.  Chutih 
rualin ei leh bar kan mamawh a pung zel bawk si. Sik leh sa, boruak 
leh  ram  leilung  lo  chhe  telh  telh  karah  hian,  Agriculture  hi  science 
thiamna  hmang  lo  chuan  hlawhtlin  theih  a  ni  ta  lo.  Chuvangin 
Agriculture in hma a lo sawna, hlawk taka thar chhuak tur chuan tun 
lai thiamna thar zel, loneituten an ban phak theih nan Krishi Vigyan 
Kendra (KVK) te hi din an lo ni ta ni. 

Research station-in a thil hmuhchhuah tharte hi KVK te hian an 

awmna  boruak  sik  leh  sa  leh  leilungah  a  tha  ve  dawn  em  tih  an  lo 
enchhin  a,  a  nih  ang  anga  a  that  vek  loh  pawhin  tlema  tih  danglam 
deuha a that dan turte nen lam an lo enchhin a. Chung an tih atanga 
tha  tura  an  ngaih  chu,  ataka  entir  (Demonstration)  te,  training 
hmangte in kuthnathawktute hnenah kha technology kha an pe chhuak 
thin a ni. 

Chutiang  chuan  tun  Newsletter  a  kan  thu  chhuahte  pawh  hi, 

KVK  hrang  hrang  a  kan  scientist  ten  an  irawm  chhuak  mai  ni  lo,  a 
taka an enchhin hnu a tha a an hriat/an hmuhchhuahte a ni a, a hlu in 
kuthnathawktuten an tangkaipui ngei ka beisei.  

 

            

 

(R.L. THANZUALA) 

Joint Editor  


background image

 

 

IPM HMANGA BUH KUNG NGET LEH HNAH 

ZIALTU PANGANG ENKAWL DAN 

 

 

Vanlalhruaia 

SMS (P.P.) KVK, Lengpui 

Ph. 9436365247 

 
Tarlan Chhan :  
 

uh  hi  Mizo  chaw  rinpui  ber  niin,  India  ram  chhungah  chuan  thlai 
pawimawh ber kan ti thei awm e. Mihring lo pung zelah buh thar tam 

turin kan inhrilh thin a, department lam te pawhin hma nasa takin a lakpui 
thin  a ni. Amaherawhchu, kan  buh  chin te  chu  rannung  chi hrang  hrangin 
min  ei  chhiat  sak  a,  chung  zinga  a  pawimawh  ber  te  zing  a  mi  chu,  buh 
kung nget (stem borer) leh hnah zialtu pangang (leaf folder) te an ni. Thiam 
taka  enkawl  loh  chuan  kan  buh  hmun  te  an  ti  chhe  nasa  thin  hle  a  ni. 
Damdawi hmang ringawta enkawl chuan a hlawhtling thin lova, chuvangin 
KVK Mamit District chuan 
 
 

 

 
 

IPM hmangin Buh kung ti ngettu hi ven theih a ni. 

 


background image

 

 

 

SMS 

(Plant 

Protection)  

kaihhruaina  hnuaiah  chemical 
chauh  hmanga  enkawl  lovin 
SRI  buh  hmunah  Integrated 
Pest 

Management 

(IPM), 

hmanraw  chi  hrang  hrang 
hmanga enkawl dan enchhinna 
„On-Farm Trial‟ a nei a ni. 
 

A Technology lakna hmun : 

Division 

of 

Entomology, 

ICAR  Research  Complex  for 
NE  Region,  Umiam,  Barapani 
(2006) 
 

Chinna 

Hmun 

:

 

Lower 

Dialdawk 

leilet, 

Mamit 

District. 

 
Buh hming :

 Chhimtung 

A  ram  buatsaih  dan  :

  Leilet 

chu  uluk  taka  leh  a  ni  a,  tui 
nen  dai  kawi  leh  a  ni  bawk. 
SRI  hmanga  phunsawn  tur  a 
nih  avangin  a  chi  kuina  tur 
nursery 

pawh  uluk  takin 

vermicompost nena buatsaih  a 
ni  a,  a  chi  kui  atanga  ni  10 
hnuah  SRI  tih  dan  hmangin  a 
bi  hlat  zawng  25cm  x  25cm 
siamin  uluk  taka  phunsawn  a 
ni. 

 
  
 
 

 

 
 

Trichobits buh hnaha chilh beh dan 

 
 
 
 


background image

 

 

 

IPM hmanga enkawl dan : 
 

1) 

A chi kui phun sawn turte 

chu  Chlorpyriphos  @  5ml  tui 
litre  5  a  pawlhin  zan  khat  chiah 
tur  a  ni  a,  amaherawhchu  SRI 
hmuna  tih  a  nih  avangin  darkar 
chanve chauh chiah a ni. 
2) 

A  phunsawn  atanga  ni  30 

hnuah  Thingdawl  Agriculture 
Farm-a  Bio-Control  Laboratory 
atanga  lak  rannung  chi  khat,  te 
tak 

te 

te 

Trichogramma 

japonicum chu buh hnahah chilh 
betin chhuah a ni. A rannung tak 
kha 

chilh 

bet 

lovin 

Trichogramma 

kha 

lehkhakhawng  „Trichocard‟  ah 
an tui tir a, a  card hi  1  inch x 6 
inches  a  lian  a  ni  a,  kan  phel  te 
leh  a,  „Trichobits‟  an  ti.  He 
trichobits  hi  buh  hnah  hnuai 
lamah  zing  emaw  tlai  lamah 
emaw kan chilh bet ta  thin a ni. 
Hectare 

khat 

hmunah 

Trichogramma  tui  50,000  kar 
khat  dana  chhuah  a  tawk  a  ni. 
Vawi  4-5  chhuah  a  tha.  He 
rannung  rawn  keu  hian  buh 
kung  ti  ngettu  phengphehlep  tui 
a rawn ei chhe ta thin a, pangang 
an tlem phah thin a ni. 
3) 

A  phunsawn  atanga  ni  45 

hnuah 

pangang 

thahna 

Monocrotophos  20  ml  tui  litre 
10  a  chawhpawlhin  kar  hnih 
danah  kah  a  ni.  Hei  hian  hnah 
zialtu  pangang  bakah  buh  kung 
ti  ngettu  pangang  a  suat  thin  a 
ni. 
 

Result : 
 

1) 

IPM  nen  a  uluk  taka 

enkawlna  hnuaiah  chuan  leilet 
hectare  khat  hmunah  buh  48.85 
quintal  a  thar  a,  a  ngettu  leh 
hnah  zialtu  pangang  pawhin  a 
eichhiat  hi  buh  hmun  10%  vel 
chauh a ni. 
2) 

Loneitu  tih  dan  pangngai 

anga  enkawlna  hnuaiah  chuan 
hectare  khat  hmunah  30  quintal 
chauh a thar a, a ngettu leh hnah 
zialtu pangang pawhin 25% lai a 
ti chhia a ni. 
 
 

Benefit-Cost Ratio (a hlawkna 
leh a senso inkungkaihna): 
 

 
IPM hmang   

= 2.06:1 

 
Loneitu tihdan 
pangngai 

 

= 1.19:1  

 
 
 
 
 
 
 
 


background image

 

 

 

BUH SI/BUH RO THLI IN A SIAM 

 

 

Lalnunpuii Parte 

P.C, KVK, N. Vanlaiphai 

Ph. 9436531123 

 

athian Lehkhabu thianghlimah chuan „Buh si thli in a len bo ang‟ tih 
kan hmu a, KVK Serchhip District chuan „Buh si thli in a siam‟ tih kan 

hmu ve thung. 
 

Kum  2012  khan  N.  Vanlaiphai  KVK  chuan  enchhinna 

(Demonstration  Unit)  a  tan  changdawl  (top  soil  bedded  terrace)  ah  buh 
chingin  hma  a  la  a.  He  enchhinna  hmun  (Demonstration  Unit)  hi  tlang 
bawk  te,  a  bul  velah  pawh  tlang  dang  awm  lo,  hmun  rem  leh  thengthaw 
nuam tak, ni hmu tha si a ni. Changdawl pawh uluk taka siam a ni a, chinai 
thi  thehin,  leh  phut  dap  hnuah  buh  (idaw)  tuh  a  ni.  Idaw  hi  terrace  siam 
lohna 

 

 

 

 

N. Vanlaiphai hmuna KVK buh chin rah pai lo a si vek chu 

 
 
 


background image

 

 

 

hmunah  pawh  tuh  a  ni  a,  a 
karah  vaimim,  maipawl  leh 
bekang  chin  pawlh  a  ni. 
Changdawl  hi  lei  chunglang 
hang 

ha paih bo lova, thlai in a 

hman  nghal  theih  avangin  buh 
pawh  a thang tha in, terrace ni 
lo a chin nen a that lam pawh a 
in  ang  reng  a  ni.  October  2012 
thlaah  chuan  buh  a  vui  ta  a, 
mahse  thla  tawp  lamah  chuan 
buh vui chu a var ta vek mai a. 
A  vui  han  hmet  ila  tui  chhuak 
tur  hi  a  awm  lo  reng  reng  a, 
fang  khat  pawh  pum  tha  awm 
miah  lovin  a  „Si‟  fai  vek  a  ni. 
Chutiang  a  lo  nih  takah  chuan 
KVK  a  nih  angin  „Engvanga  a 
buh hi lo si a, lo ro ta nge?” tih 
chu  zawn  chhuah  tum  a  ni  a, 
chuta  hmuhchhuah  dan  chu 
hetiang hi a ni. 
 

Chhan 

hrang 

hrang 

vangin  buh  hi  a  si  in  a  lo  ro 

hin  a  ni. Natna  leh  rannungin 

a  thlen  tir  chang  a  awm  laiin 
leitha  pek  dik  tawk  loh  vang 
pawh  hian  buh  si  a  awm  thin. 
Tin, buh vui lai a boruak awm 
dan  hian  thui  tak  buh  thar  hi 
ati  danglam  ve  thei  thin  a, 

khawlum  lutuk  emaw  vawt 
lutuk ah chuan a pa chi (pollen 
grain)  hi  a  ti  than  thu  thin. 
KVK  buh  si  chhan  erawh  chu 
hengte hi a ni lo. A chhan bul 
ber chu thli tleh vang a ni. Buh 
par  lai,  a  nu  leh  a  pa  inthlah 
pawlh  lai  hian  thli  natak 
(darkar  khat  a  km  60  a  chak 
thli)  a  tleh  chuan  a  pa  chi  hi 
len bo in, an inthlahpawlh thei 
lova,  chuvangin  buh  fang  a  in 
siam lova buh si a awm ta thin 

ni. 

Nikum 

vek 

khan 

Vanlaiphaia 

leilet 

hmun 

thenkhat  ah  thli  bing  a  tleh  a, 
buh a si nasa hle.   
 

Thli  avanga  buh  si/buh 

ro  sawi  tur  kan  ramah  hian  a 
awm  tawh  thin.  Kum  1966 
khan  Hnahlan  „thangtedawh‟ 
ram an neih kum chuan favang 
tantirh buh par lai a thli na tak 
a tleh avangin an tlang ram lo 
pumpuia  buh  chu  a  si  vek  a, 
thli  nuai  lohna  Lailiphai  leilet 
ah  chuan  kum  dang  ang 
bawkin  buh  hlawk  takin  an 
thar  si  thu  khaw  neitute  hnen 
atangin kan dawng. 

 
 
 
 
 
 
 
 

 
 


background image

 

 

 

PURUN SEN CHI THA (Var. MATAHARI) 

CHIN DAN 

 

 

Vanlalliani 

SMS (Horti.), KVK, Lawngtlai 

Ph. 9402113035 

 
Tarlan Chhan : 
 

urun  sen  hi  Lawngtlai  District  ah  ching  an  la  tam  lo  hle  a, 
Purun  sen  variety  Matahari  hmang  hian  KVK  Lawngtlai 

District  Farm,  Sihtlang  ah  Purun  sen  hi  a  tuh  a  tuhin  nge 
phunsawnin tha duh zawk tih enchhin a ni a, hetah hian Purun sen 
te  hi  phunsawn  in  a  tha  duh  zawk  tih  hmuhchhuah  a  ni.  A  rah  te 
pawh a lian zawkin, hralh a tla hle bawk a ni. 
 
Technology Kimchang : 
 
A  leilung  mamawh  dan  :  Purun  sen  hi  changtual  leitha  hmun 
hulhar, ruahtui leh tuihawk luan hul thuai theihna ah chin a ni. 
 
A chin hun leh a chin dan : Purun sen chi te hi September thlaah 
Nursery  a  kui

 

tiah  phawt  ni  in,  phunsawn  leh  a  ni.  A  tuh  a  tuh 

pawha  enchhin  ni  in,  a  tuh  a  tuh  aiin  phunsawn  hian  a  thar  hlawk 
zawk a ni tih hmuhchhuah a ni bawk. 
 

 

 

Sihtlangpui hmuna KVK purunsen chinna hmun 


background image

 

 

 

 

 

KVK Lawngtlai in matahari (purunsen) a thar chhuah 

 
 
Phunsawn  :
  Purun  sen  chi  hi 
Nursery  bed  ah  kuitiah  phawt 
ni  in,  kuitiah  atanga  ni  21 
hnuah phunsawn chauh an ni. 
 
A  tuh a  tuh  :  Purun  sen  te  hi 
phunsawn  lovin  a  tuh  a  tuha 
enchhin bawk ani a, kan tuhna 
hmun  lei  chu  uluk  taka  kan 
laihphut  hmasak  hnuah  chauh 
tuh  a  ni.  Tuh  zawh  veleh  tui 
tam  lutuk  lo  pek  nghal  ani  a. 
Purun tiak kar  6 a upate chu a 
bit  lutuk  loh  nan  suat  then  an 
ni bawk. 
 
Phunsawnna 

tur 

hmun 

buatsaih  leh  phun  dan  :  A 
tiak phunsawnna tur hmun chu 
tha  taka  leh  phut  hmasak 
phawt a ni. 

 
A  phun  kar  hlat  zawng  :    
20 x 10 cm dana phun an ni. 
 
A chi ngai zat :
 90g/175m2 
 
Tui pek : Phun zawh veleh tui 
tlem pek nghal a ni a. Tui hi ni 
10  danah  pek  ziah  a  ni  bawk. 
Purun  sen  hian  tui  a  mamawh 
hnem em em a, chuvang chuan 
a  pek  hun  dik  takah  tui  pek 
thin a ni. 
 
A  seng  hun  :  Purun  hi 
phunsawn  atanga  thla  3  na  ah 
a  hnah  te  a  lo  eng  tana,  a  ro 
tan hunah seng a ni 
 
A  tharchhuah  zat  :  4.5Qtl/ 
175m2 
(257.14qt/Ha) 

 
 
 


background image

 

 

 

Low Cost Net House Hnuaia Raja Hmarcha 

Chin Dan 

 

 

C. Rualthankhuma 

SMS (Agro.), KVK, Lawngtlai 

Ph. 9402185788 

 
Tarlan Chhan : 
 

aja  hmarcha  hi  Mizoramah  chin  uar  a  la  ni  lova,  Lawngtlai 
Districtah ngat phei chuan hmuh tur a la awm lova, mite hriat a 

lo hlawh ve theih nan Raja hmarcha hi KVK, Lawngtlai chuan kan 
District leilung leh boruak ah a that duh leh duhloh a enchhin a ni. 
 

Tun dinhmunah chuan KVK Lawngtlai hian Raja hmarcha ah 

ratooning  a  ti  a,  performance  a  enchhin  mek  a,  result  hmuh  theih 
tawh chinah a performance pawh a t

h

a khawp mai. 

 
Technology Kimchang : 
 
A chin pun dan :
 A chi tur hi 
a  rah  hmin  tharlam  atanga  lak 
chhuah  ani  a.  A  chi  hi  a  dah 
that  rei  theih  loh  avangin, 
nursery-ah kui vat ani. 

 
A chi sawngbawl dan : A chi 
hi  kui  hmain  Bavistin  2g  tui 
litre khatah pawlhin darkar 24 
chhung  chiah  ani  a.  Chumi 
hnuah  chuan  daihlimah  dah 
hulin, Nursery bed ah kui a ni. 

 

 

 

Raja hmarcha chinna hmun KVK Lawngtlai 


background image

 

 

 

 

 

Raja hmarcha kung leh a rah thar chhuahte, KVK  

Lawngtlai 

 

 
Nursery  buatsaih  dan  : 
Nursery  ah  chuan  bawngek 
leitha  chu  lei  nen  uluk  taka 
chawhpawlh 

ni 

a. 

Chutahchuan  Sevin/Metalaxyl 
@  2.5g/tui  litre  1  ah  pawlhin 
uluk takin leiah chuan pawlh a 
ni. 

Heng 

damdawi 

hian 

rannung  leh  natna  eichhetu 
lakah a veng a ni. 
 
A  chin  hun  leh  a  chin  dan  : 
A  chi  hi  Polyhouse  ah  March 
ah  kuitiah  ani  a, kui  atanga  ni 
21 hnuah  a  hnah  5-6  nei  tawh 
ho  chu  Net  House  (11.10  ft  x 
47.10 ft) ah phunsawn an ni a. 
A phun inkar hlat zawng hi 45 
x 60 cm a ni. 
 
A chi ngai zat : 10g/48.57m2 

Tui  pek  dan  :  A  kung  la  tet 
zual  lai  deuhin  tui  hi  nitin 
tlaiah pek thin an ni. 
 

enkawl 

dan 

: 

Raja 

Hmarcha  kung  bul  te  chu  tel 
antam  kuang  ro  a  khuhhnawn 
thin an ni. 
 
Hlo  thlawh  :  Hnim  to  tam 
lutuk  loh  nan  hlo  hi  thla  tin 
vawi 2 tal thlawh thin a ni. 
 
A seng hun : Phun atanga thla 
3 hnuah a rah te hi lawh a ni. 
 

tharchhuah 

zat 

: 

30kg/48.57m2 
 

(61.76qt/Ha) 

 


background image

 

 

 

INTEGRATED PEST MANAGEMENT (IPM) 

IN GINGER 

 

 

C. Lalfakawma 

SMS (P.P.) KVK, Kolasib 

Ph. 8974035278 

 
Tarlan Chhan : 
 

awhthing hi kan ram commercial crops te zinga pawimawh ber 
pawl  ani  a,  amaherawhchu  rannung  leh  natna  avang  te  in  kan 

thar  chhuah  tur  ang  kan  phak  lo  fo  thin.  Sawhthing  hian  eichhetu 
rannung  leh  natna  chi  hrang  tam  tak  a  neih  rualin,  a  tam  zawkte 
hian  chuan  chhiatpuina  tak  tak,  sengchhuah  tur  awm  lo  khawpa 
chhiatna  an  thlen  kher  lem  lo  a  ni.  Mahse,  sawhthing  natna,  a  bik 
takin „a tam‟ kan tih bakah a eichhetu rannung a bikin a zik/kuang 
ker tu  (Shoot  Borer) leh a  bul  ker  tu  (Rhizome  fly)-  te  hian  chuan 
Mizorama  loneitu/sawhthing  chingtute  hnena  beidawnna  a  thlen 
thin zia chu kan hre  theuh awm e. He harsatna hre reng chung leh 
Mizoram a loneitu, a bik takin sawhthing chingtute tana he harsatna 
hneh  theih  dan  tur  kawng  zawnpuiin,  KVK  Kolasib  chuan 
Integrated  Pest  Management  (IPM)  in  Ginger  tih  thupuia  hmangin 
kum hnih chhung zirchianna (Research), KVK Kolasib Farm ah a lo 
kalpui  tawh  a,  a  hmun  ngaiah  hlawhtling  taka  neih  anih  hnuah 
hetiang  hian  sawhthing  tam  leh  eichhetu  rannungte  kan  veng  thei 
ani tih hmuhchhuah a ni.   

 

 

 


background image

 

 

 
Natna  leh  eichhetu  rannung 
larzual te : 
 
Sawhthing  hi  kan  thlai  chin 
zingah eichhetu leh natna ngah 
ber  pawl  ani  a,  chuvangin 
fimkhur  tak  leh  uluk  taka 
enkawl  a  mamawh  bik  hle  a 
ni. 

Sawhthing 

eichhetu 

rannung  leh  natna  pawimawh 
zual deuh deuh te chu :- 
 
I.  SAWHTHING NATNA :  

 

i. 

Rhizome  rot  (A  tam 
hri) : 

He  natna  hi  hmuar  lam  natna 
(fungal  disease)  niin,  he  natna 
thlentu 

hi 

fungi 

(hmuar 

chikhat) niin, chi hnih a awm  
 

 
a,  chung  te  chu  Pythium  spp 
leh  Fusarium  spp  te  an  ni.  He 
natna  hi  a  chi  atang  emaw,  a 
chinna  hmun  leilung  atangin 
emaw sawhthingah hian an kai 
thin a ni. 
 
ii. 

Leaf 

Spots 

(Hnah 

ro/rau) :- He natna hi tam hri 
emaw  tih  mai  awl  tak,  lar  tak 
ani. A hnah natna bik niin, tam 
hri  angin  a  hlauhawm  em  em 
lo.  June/July  thla  ruahsur  lai 
velah a rawn awm tan tlangpui 
a, a hnah chu silai  a  kah kuak 
ang maiin a kaw suar thin. He 
natna  hi  a  kai  tawh  chuan 
adangah  pawh  a  kai  chak  hle 
thin.  He  natna  thlentu  chu 
Phyllosticta zingiberi a ni. 

 

 

 

Sawhthing Tam hri (a bul ah) 

 
 


background image

 

 

 

 

 

Damdawi hmanga enkawl loh (control plot) a Leaf Spot 

(hnahrang) natna lo langchhuak 

 
II. 

SAWHTHING EICHHETU RANNUNG : 

 
i. 

Rhizome  Shoot  Borer  (A  zik  kertu)  :  He  rannung  hi 

sawhthing  chinna  hmun  ah  chuan  a  awm  ve  zel  thin  a.  A  puitling 
chu  bean  chi  tiat  vel  ani  a,  a  kungah  tui  an  phuma,  a  keu  hnuah 
akung lairil ah lutin a zik an ti thi thin. A bulbal ah an lut lem lova, 
hei vang hian sawhthing puitling tawhah chuan  a hlauhawm em em 
lo. Hemi avang hian sawhthing than ati thu a, a thar hlawk lo. A zik 
ro  chu  awlsam  takin  a  pawh  chhuah  theih  a,  pangang  eichhiatna 
hnuhma leh a pangang a awm thin. 
 

 

 

A kung nget (Shoot Borer) thlentu pangang leh a kung a a 

lanchhuah dan 


background image

 

 

 
ii. 

Rhizome  fly  (a  bul 
kertu) : 

 
Heng 

rannung 

te 

hian 

sawhthing  chu  July/August 
velah  an  bei  tlangpui  thin,  a 
puitling 

chu 

taivang 

(Dipteran) thla nei ang taka ke 
hmawr var a ni. A kung ro tlu 
leiseh  chinah  te,  a  zikah  te 
lung  an  awm  thin.  A  tam  hri 
nen pawh a inang hle, mahse a 
tam  hri  ang  lo  takin  heng 
rannung  avanga  sawhthing 
tawihte  hi  chuan  rimchhia  leh 
uih a pe chhuak ve lemlo a ni. 
A  lung  ho  hi  an  buhchium 
hnuah  apuitlingah  changin  an 
thlawk  chhuaka  adang  an  bei 
leh thin. 
 

Technology (Hmanrua hman 
te) kimchang : 
 
1. 

A  chi  sawngbawlna  : 

He  experiment/research  atan 
hian  a  chi  tur  hmuh  remchan 
apiang  hman  a  ani  a,  a  chi 
thenkhat  phei  chu  a  tam  hri 
kaisa emaw tih mai tura tawih 
tawh  te  an  ni.  Hetianga  a  chi 
lakkhawm  sa  te  chu,  kut  in  a 
theih ang angin a chi zai paha 
then  fai  a  ni  a,  hemi  hnu  hian 
Ridomil  hmanga  a  chi  chu 
sawngbawl a ni. A chi tura zai 
tawhte  chu  Ridomil  3gms. 
(gram thum) tui litre khat (1) a 
pawlh  in  darkar  chanve  chiah 
an  nih  hnuah  darkar  24 
chhung  daihlim  a  dah  ro  leh 
hnuah lin a ni. 
 

 

 

 

Sawhthing chi Ridomil damdawi hmanga sawngbawl lai 

 


background image

 

 

 

 

 

Sawhthing - Buhpawl/Di a mulching (khuh hnawn) 

 
2.  Leilung sawngbawlna : 
Leilung  sawngbawl  nan  hian 
Trichoderma 

harzianum 

/Viride  10g  leh  bawngek 
leitha/Vermicompost 

100g 

hman 

ni 

a. 

Hetianga 

chawhpawlh  sa  thum  khat  vel 
zel chu sawhthing linna bul tin 
ah lin pahin chawhpawlh a ni. 
Hemi  bakah  hian  di/buhpawl 
hmanga  khuh  (mulching)  a  ni 
bawk. 
 
3. 

P.P.  Chemicals  (Natna 

/Rannung 

eichhetu 

laka 

venna)  Kah  dan  :  A  tam  hri 
leh leaf spot (a hnah rau) laka 
ven nan hian a chi sawngbawl 
piah  lamah,  natna  alo  lan 
veleh Bavistin leh Ridomil (2g 
leh  tui  1  lt  chawhpawlh)  in  ni 
7 inkar danah vawi 3 kah a ni. 

A  bulbal  kertu  lung  leh  a 
zik/kung kertu pangang te hi a 
larzual  an  ni  a,  hetiang 
eichhiatna  hnuhma  hmuh  tura 
lo  lan  veleh  Chlorpyriphos 
(2ml  leh  tui  1  lt  chawhpawlh) 
leh  Carbaryl  (2g  leh  tui  1  lt 
chawhpawlh)  in  ni  14  inkar 
dan ah vawi 3 kah ani. 

 
A  chunga  technology 

kan  tarlan  tak  bakah  khian 
sawhthing chin dan pangngai a 
kan  tih  thin,  hlo  thlawh  leh  a 
rihvur  (earthing  up)  te  chu, 
dan pangngai a tih vek a ni. A 
chi  lin  zawh  hnua  di/buhpawl 
hmanga  mulching  tih  hian  hlo 
thlawh  tur  a  tih  tlem  bakah, 
khuh  (mulching)  ve  lohna  ai 
chuan  sawhthing  pawh  a 
chawr hma zawk hle a ni.    

 
 

 
 


background image

 

 

 
Results  :
  He  experiment  hi, 
Demonstration 

cum 

Instructional 

Farm, 

KVK 

Kolasib  a  tih  ni  in,  kum  hnih 
chhung enchhin a ni a, a hnuai 
a  hmuhchhuah  (results)  hian 
zoram  loneitute,  a  bik  takin 
sawhthing 

chingtuten 

kan 

ngaihdan  nghet  tak  pakhat  „a 
hmun ngai a sawhthing, a kum 
zawna  chin  chu  a  tam  ngei 
ngei‟ tih ngaihdan kan neih hi, 
kan  enkawl  danin  a  zir  phawt 
chuan a dik kher lemlo a ni tih  

 
hmuhchhuah a ni. Amaherawh 
chu, sawhthing hi leitha (plant 
nutrients) eiral thei tak „heavy 
feeder‟  thlai  a  nih  avangin, 
uluk  taka  leilung  hi  sawng- 
bawl  a  nih  loh  chuan  a  natna 
leh  eichhetu  rannung  lakah 
venghim  thei  mah  ila, a  hmun 
ngaia  chin  nawn  hi  chuan  a 
thar  hlawk  zawng  hi  a 
tlahniam  ngei  a  ni  tih  he 
experiment/research 

result 

atang  hian  hmuhchhuah  a  ni 
bawk. 

 

Kum hnih (2Yrs.) Research Results : 

Parameters (A teh fung) 

Kum 

khatna 

(1

st

 yr) 

Kum 

hnihna 

(2

nd

 yr) 

Natna kai 
Rannung eichhiat 
Bul khata thar zat (Average) 
Bul  khata  peng  awm  zat 
(Average) 
Bul  khat  a

anga  thar  tam  ber 

Ram  1  Ha.  (Tin  3  hmun)  a 
tharchhuah zat 
 

1.2% 

2.13% 

423 g 

19.3 Nos 

 

1760g 

313.3qts 

3.22% 

4.3% 

226 g 

19 Nos. 

 

967g 

225.4 Qlts 

  

  


background image

 

 

 

BAWRHSAIABE HLAWK ZAWKA CHIN DAN 

 

 

Dr Rohit Shukla 

SMS (Horti.) KVK, Lengpui 

Ph. 9436158902 

 
Tarlan Chhan : 
 

amit  District  ah  pawh  bawrhsaiabe  (Be  nal)  hi  chawhmeh 
pawimawh tak niin fur laia chin  thin ani ber. Kan tihdan ber 

chu  tlangram  loneihna  hmuna  chin  tel  ve  thin  a  ni.  Chuvangin 
KVK,  Mamit  District  chuan  FLD  (Front  Line  Demonstration)  tiin 
hlawk  zawka  chin  theih  dan  a  ngaihtuah  a.  A  hnuaia  mi  ang  hian 
loneitute huanah enchhinna hlawhtling taka neih a ni. 
 
A  chi  thlan  :  Yellow  vein 
mosaic  natna  do  thei  chi  - 
Parbhani Kranti chi chin a ni. 
 
A  ram  sawngbawl  dan  :  A 
chinna  tur  ram  chu  a  chi  chin 
hmain vawi 3-4 lai lo leh phut 
hman a ni. 
 
A  chin  dan  :  Thlai  chi  chu 
June  thlaah  chin  tan  a  ni  a,  a 
tiah  that  nan  leh  tui  tam  lutuk 
paih  then  nan  thlur  pawng 
siam  tlarah  chin  a  ni.  A  bi 
inkar  hlat  zawng  chu  60cm  x 
30cm  a  phun  in  ram  hectare 
khatah  kung  55000  a  awm. 
Hectare  khat  chin  nan  a  chi 
10kg  a  tawk.  Thlai  chi  chu 
chin hma in a tiah that nan leh 
a  zung  natna  laka  a  him  nan 
0.2%  Bavistin  tuiah  zan  khat 
chiah  a  ni.  Lei  chu  Furadon 
@20-22kg/ha  in  chin  hma  in 
pawlh  a  ni.  Hei  hian  thlai 
rulhut 

leh 

lei 

atanga 

inkaichhawn  theih  natna  tam 
tak  lakah  a  tir  kar  4-5  vel  a 
veng ani. 
 
Thlai 

chaw 

ṭha  pek  : 

Bawrhsaiabe  chin  hian  leitha 
pek  hi  a  pawimawh  em  em  a. 
Thlai  chinna  hmun  buatsaih 
laiin  bawngek  leitha  20  tons, 
60kg 

nitrogen, 

60kg 

phosphorous  leh  60kg  potash 
ram hectare 1 hisapin pek a ni. 
Nitrogen 

la 

bang 

zawng 

chanve  chu  a  par  dawnah  pek 
leh  a,a  chanve  dang  leh  chu  a 
rah  insiam  dawnah  ni  10  kar 
danah vawi 3 kah tur a ni. 
 
Enkawl  zui  :  A  hnah  tak  lo 
chhuah hnu ah a bit lutuk lai te 
chu  paih  thawl  a  ni.  Chin 
atanga ni 20 ah hlo thlawh a ni 
a,  a  kung  buk  in  hnim  a  dip 
theih  hma  hian  vawi  3-4 
thlawh a ni. 


background image

 

 

 
A seng leh a thar hlawk dan : 
Ni  52  a  upa  an  nih  in 
bawrhsaiabe  hi  a  par  tan  a,  a 
par  atanga  ni  5-7  ah  a  lawh 
theih  a  ni.  A  rah  hi  a  no  that 
laia lawh thin a ni. Zan lamah a 
than nasat avangin zinga lawh  
 

a  ni.  Hetiang  anga  kan  chin 
hian hectare khatah 96 quintals 
a thar a, hei hi control ai chuan 
a sang zawk em em a ni. 

thar 

dan 

leh 

inthathleih  dan  chu  a  hnuaia 
table ah hian tarlan a ni. 

 

Table : a thar dan leh a inthat hleih dan : 

 

A tehfung 

Tihdan ṭha 

zawka chin 

Loneitu chindan 

pangngai 

A rah sei zawng 

13.5 cm 

10.5 cm 

A rah rih zawng 

16 gm 

12 g 

A thar zat 

96q/ha 

71q/ha 

 
 

 

 

KVK Lengpui in bawrhsaiabe a chinna hmun 

 


background image

 

 

 

AGRO-FORESTRY AWMZIA LEH 

PAWIMAWHNA 

 

 

Lalrinsangi 

SMS (Agro.Forestry) KVK, Lengpui 

Ph. 9862047718 

 
Tarlan Chhan : 

 
ui  hi  kan  nun  nan  leh  ei  leh  bar  a  kan  intodelh  nan  a  thil 
pawimawh  ber  ani  a,  Ram  kan  tih  chereu  na  hmunah  chuan 

ruahtuiin  lei  chunglang  tha  zawng  zawng  a  luan  ral  pui  bakah 
ruahtui  lo  hip  lut  tu  tur  thing  an  awmloh  vangin  ruahtui  chu  a 
luangral  ta  mai  mai  thin  a.  Ramngawte  hian  leiin  tui  a  painaah  a 
tanpui  nasa  em  em  a,  lei  chunglang  tha  luangral  mai  tur  a  veng 
bawk  a.  Thing  kan  tih  chereu  loha  uluk  tak  a  kan  humhalh  hian 
ruahtui luangral tur an lo hip khawl ve a, chu chu muangchangin an 
pe chhuak leh thin ani. 

 
Kan  ram  tih  chereu  tawh  leh  ram  awl  enkawllohte  siamtha 

leh tur chuan ramngaw siam thar leh hi thil tangkai berte zinga mi a 
ni.  Ramngaw  siam  leh  tur  chuan  uluk  zawk  leh  awmze  nei  zawka 
kan  siam  thar  leh  a  pawimawha.  Agro-Forestry  hmangin  awlsam 
leh tha zawkin ramngawte kan siam thar leh thei a ni. 
 

 

 

Ram ngaw ti chhe lo thei ang bera thlai chin hi tih ngei a 

hun ta 


background image

 

 

 

Agro-Forestry 

chu 

engnge kan tih chuan, thlai chi 
hrang hrang, thingte, maute leh 
ran 

vulhte 

hmun 

pakhata 

awmze neia chin pawlha, a ram 
leilung thatna ti tla hniam silo, 
loneitu tan a hlawk zawk bawk 
si  a  lo  neih  dan  a  ni  a.  He 
loneih  dan  hi  thil  harsa  nilo  a, 
ram  leilung  ven 

hat  nan  a  tha 

leh  hautak  lo  tak  a  nih  mai 
bakah  kan  mamawh  chi  hrang 
hrang,  ran  chaw,  thingtuah  tur 
leh  eitur  chi  hrang  hrang 
hmuhna  awlsam  tak  a  ni  bawk 
a ni. 
 
Agro-Forestry 

thil 

tum 

tlangpuite chu :- 
 
(1) 

Hun 

reilote 

chhunga 

hmun  pakhat  atanga  thingtuah 
turte meihawl etc thar chhuah. 
(2) 

Lei 

chunglang 

tha 

luangral tur venhim. 
(3) 

Lei  thatna  chhe  tawh 

siam 

hat leh. 

(4) 

Loneitute  tana  eizawnna 

siamsak. 
(5) 

Boruak thianghlim siam. 

(6) 

Khaw  lum  lutuk  tur 

venhim. 

 

Agro - forestry hi kalpui 

dan  chi  tam  tak  a  awm  a,  a 
tlangpui te chu :- 

 

(1) 

Shifting 

cultivation/ 

jhum cultivation :  

 

Hei hi Mizoram a kan lo 

neih  dan  ang  hi  a  ni  mai  a, 

amaherawhchu,  kan  lo  neih 
dan  pangngai  ang  hi  chu  lei  in 
a  ngeihlo  in  lei  a  da  hma  a, 
loneitu in a huanah thing thang 
duh  chi  phun  kual  se  chu  mi 
karah  chuan  thlai  ching  se,  a 
kum  leh  a  hmun  hrana  lo  vah 
hunah  pawh  thingkung  awmsa 
te vat chereu vek lo in humhalh 
zawk se lei in a that phah zawk 
ang  a,  thlai  pawn  an  that  phah 
zawk dawn ni. 
 
(2) 

Taungya cultivation :-  

 

Sawrkar  ramte  mimal 

hnenah  an  hman  hawh  tir  a, 
ram  hmang  hawhtu  chuan 
thing 

iak  a  phun  tel  ngei  ngei 

tur  a  ni,  chung  thing  phun 
karah  chuan  ama  duh  zawng 
thlai  a  ching  ve  thei  a,  loneitu 
ram  neilo  te  hnenah  ram  chu 
kum engemaw chen a hawh tir 
a,  Thing  phun  tur  hi  sawrkarin 
a tum a, a enkawl leh thlawhfai 
chu loneitu in a tum thung thin 
a ni. 

 

(3) 

Silvi-Pastoral system :-  

 

He  system  ah  hi  chuan 

thingkung leh ran chaw a tan a 
hman bik thlai an chin pawlh a, 
he  system  in  a  tum  chu 
thingtuah  tur  leh  ran  chaw 
awlsam taka neih a ni. 
 
 
(4) 

Silvi-Agricultural 

system :-  


background image

 

 

 

Thing  tangkaina  tam  tak 

nei  (multipurpose  trees)  an  tih 
ho  te  leh  thlai  hmunkhat  a 
awmze nei a chin pawlh a ni. 

 

(5) 

Agricultural crops with 

commercial trees :-  
 

Commercial trees kan tih 

ho  entir  nan  -  Coconut,  Kuhva 
te  hi  an  puitling  har  a,  an 
thanlen  chhung  a  loneituten 
sum  an  lakluh  nan  thlai  nen  a 
chin pawlh hi thil tha tak ani a, 
heng  thingte  hi  khat  taka  phun 
an  nih  thin  avangin  an  thanlen 
hma chuan thlai dang a karah a 
chin  theih  a,  an  lo 

t

hanlen  a 

azar te an lo chhuah tam chuan 
lei  a  khuh  bo  vek  thin  vangin 
an  puitlin  hma  chuan  thlai  nen 
an chin pawlh thin. 

 

(6) 

Intercropping 

with 

Horticultural trees :-  

 

Thei  thenkhat  entirnan  - 

Balhla, 

Thingfanghma, 

Lakhuihthei  te  hi  thing  nen  a 
chin  pawlh  theih  a,  thing 
thenkhat  thang  muang  chi  leh 
rah  chhuah  har  chi  te  nen  chin 
pawlh thin an ni. 

 
Eg : Apple, Theifeihmu, Theite 
etc. 
 

Agro-forestry 

system 

zawng zawng ah hian Thing hi 
a pawimawh ber a tih loh theih 
loh  a,  chuvangin  kan  thing 
phun  tur  te  kan  thlan  uluk  a 
ngai hle mai a, thing 

t

angkaina 

tam  tak  nei  chi  kan  thlan  a 
pawimawh  a  (Eg  :  Japan 
zawngtah, 

Neem, 

Makpa- 

zangkang  etc)  Heng  thingte 
hian  lei  an  tih 

t

hat  mai  bakah 

an  thang  chak  em  em  bawk  a 
ni.  Kan  thing  phun  te  chu  bit 
lutuk  loin  kan  phun  ang  a,  an 
bit  lutuk  chuan  a  hnuaiah  thlai 
an  to  tha  thei  dawn  lo  a,  thing 
leh  thlai  kan  chin  pawlh  dawn 
chuan thingte chu 4-5m vel zel 
a  kar  hlat  a  phun  a 

t

ha.  Thing 

hnah  tla  te  hi  an  lo  tawih  hian 
lei  an  titha  sawt  a,  Chubakah, 
lei  in  hnawng  a  pai  theihna  ah 
nasa  takin  an  tanpui  bawk. 
Thingkung 

awmsa 

te 

hi 

humhalh ila, kan ram leilung a 

ha  sawt  ang  a,  Agro-forestry 

system  hmang  uar  deuh  deuh 
ila. Ram leilung tichhe silo in a 
siam  tha  zawngin  lo  kan  nei 
thei dawn a ni. 

 
 
 
 
 
 
 
 


background image

 

 

 

KM-10 KHUA A STRAWBERRY CHINGTU 

HLAWHTLING PU LALSIAMA 

 

 

S.Sisi 

SMS (Horti.) KVK, Saiha 

Ph. 946149530    

 
Tarlan Chhan : 

 
u Lalsiama hi KM-10 (Niawhtlang-III)  a cheng niin, pa taima 
tak huanthlai siam leh ran vulh a hun rei tak ei lo zawng tawh a 

ni. KM-10 khua hi Saiha atanga 18KM vela hla a awm a ni a, chhun 
boruak lum  zawng hi  22

℃ - 25℃ ani a, zan boruak lum zawng hi 

70

℃ - 13℃ a ni. KM-10 ah hian Strawberry chin a that leh that loh 

KVK,  Saiha  chuan  enchhinna  neiin  kum  2010  khan  Pu  Lalsiama 
huanah  hian  bul  600  (strawberry  var.  Sweet  Charlie)  kan  chin  tir 
tana, chuta tanga alo hlawhtlin chhoh dan han tarlang ila. 
 

Introduction :  

Pu  Lalsiama  hi  kum 

1950  khan  Niawhtlang  ah  alo 
piang  a,  Pi  Sithluaii  nen  innei 
in  fa  paruk  an  nei  a.  An 
chhungkua  hi  an  tangrual 
thiam in entawn tlak tak an ni. 
Huan  siam  leh  ranvulh  lama 
mi  tui  tak  a  nih  avangin  kum 
1982  kha  Niawhtlang  atangin 
KM-10 ah an rawn pem thla a, 
helai  hmunah  hian  Huan  thlai 
atanga  eizawnna  nghelnghet 
neih  tumin  nasa  takin  a  bei  a, 
vawiin  ni  thleng  hian  KM-10 
ah an la khawsa a ni. 
 
Huan siam lama a hmalakna : 

Kum 1982 atangin KM-

10  ram  ngaw  chhah  deuh  chu 
a vat tan a, A kum leh atangin 
vawk  vulh  lampangah  a  tui 

avangin bul a tan chho ta a. Pa 
taima  a  ni  bawk  a,  kum  khat 
hnuah  chuan  vawk  sawmsarih 
leh pasarih (77 nos.) lai alo nei 
hman a, phur takin a enkawl a 
ni.  An  ei  leh  in  te  a  hautak 
avangin  a  buaipui  nileng  thin 
a.  Chutia  phur  taka  a  enkawl 
lai  chuan  vawk  pul  hri  an  kai 
a,  a  vawk  zawng  zawng  chu 
an thi fai ta vek a. A lunghnur 
in  a  beidawng  ta  em  em  a, 
kum  thum  zet  a  bansan  hnuah 
kum  1991  atangin  huan  ram 
chu  tifai  tan  in  an  eikhawp 
thlai  -  antam,  mai-an  leh 
zikhlum chu a ching tan leh ta 
a. Kum 1997 khan vawk paruk 
la  lehin  bul  a  tan  tha  leh  a, 
mahse  a  hun  kal  tawh  hnu  a 
ngaihtuah  chuan  a  rilru  a 
hahdam thei tak tak tawh lova;  

P

 


background image

 

 

 

chuvangchuan  a  vawk  pawh 
chu a tiral leh ta vek a. A kum 
leh  atangin  thlai  leh  theirah 
lampang 

ah 

theihtawp 

chhuahin hma ala leh  tan ta a. 
Serthlum  a  ching  hmasa  bera, 
nimbu, 

hatkora, 

kawlthei, 

apple, 

plum, 

lakhuihthei, 

lamkhuang leh fu te ching in a 
hlawhchham  ta  vek  a.  2006 
atangin  sapthei  ching  tanin 
theihtawpin  hma  ala  leh  ta  a, 
sapthei  alo  rah  a  a  lawm  em 
em  a,  1kg.  ah  Rs.10  a  hralhin 
Rs.8000  a  la  lut  hman  a, 
amaherawhchu  a  kum  3  na  ah 
chuan a tam leh ta vek thung a 
ni.  Kum  2009  ah  grape  phun 
tur 

(cuttings) 

Champhai 

atanga  chah  chhuakin  bul  170 
a  phun  ta  a,  a  kum  leh  ah 
chuan  bul  560  chu  alo  phun 
tling leh ta mai a. A nung that 
viau  laiin  a  zung  a  kaih  tha 
theilo  a,  rah  tur  awm  lovin  a 
ral leh ta vek a ni. 
 
KVK, Saiha in hma a lakpui 
dan :  

Kum 

2009 

atangin 

KVK,  Saiha  in  Pu  Lalsiama 
huanah  enchhinna  chi  hrang 
hrang 

kan 

nei 

tan 

a. 

Bawrhsaiabe 

(Varietal 

evaluation of  okra), purun  sen 
(introduction 

of 

onion 

cultivation),  coriander  (low 
volume  high  value  crops)  te 
chin  tir  a  ni.  Purun  sen  (var. 
Matahari) hi an la chin ngailoh 
anih avangin an phur em em a, 
a rah pawh a tui in a lian em  

 

em  a  ni.  Kum  2010  ah  purun 
sen hi hralh tan in kg1 ah  
Rs.40  zela  hralhin  cheng 
Rs.40,000  man  hu  an  hralh 
chhuak  a  ni.  A  kum  leh  ah  a 
chi  tha  an  hmuh  theih  loh 
avangin  an  ching  chhunzawm 
thei tawhlo a ni. 
 
Strawberry chin tan dan :  

Kum  2010  October  thla 

alo  vei  a,  KVK,Saiha  chuan 
strawberry  bul  600  pe  in  hma 
ala  chho  leh  ta  a.  Strawberry 
tiak  (tissue  cultured  plantlets) 
tereuh  te  te  a  hmuh  in  a  phur 
lo  em  em  a,  a  phun  nun  leh 
enkawl  hlawhtlin  inbeisei  lo 
deuh  in  a  phun  tan  ve  a. 
Aizawl  atangin  motor  in 
kawng  thui  tak  leh  nisa  hnuai 
ah (transportation shock) rawn 
phur phei a nih avangin a hmel 
hem  nasa  in  a  hnahte  pawh  a 
tliak  nasa  hle  a.  Bul  500  chu 
phun  nung  thei  hram  in  bul  a 
tan chho leh ta a. Terrace lei ti 
vung  in  a  phun  a.  Mulching 
atan 

polyethylene 

dum 

hmangin  a  khuh  ta  a.  A  lei  a 
dur  that  em  avangin  leitha 
pawh hmang lem lovin a phun 
ta  a.  Tui  hi  sprinkler  hmangin 
zing leh tlaiah a pe thin. KVK, 
Saiha ten a hmun ngeiah kalin, 
a  phun  dan  leh  a  enkawl 
chhunzawm  dan  chi  hrang 
hrang  kan  han  hrilh/zirtir  thin 
a.  Pu  Lalsiama  hi  phur  lo  hle 
mahse  KVK  lamin  phur  tak 
leh  a  hun  takah  a  strawberry 
hmunte kan han tlawhsak thin  


background image

 

 

 

avangin  theihtawp  a  chhuah 
chho  ve  zel  a.  A  rah  hmasa  a 
han hmuh chuan ani pawh a lo 
phur chho ve tan a. 

Kum  2011  March  thla 

atangin  hralh  tham  alo  rah 
chhuak tan ve ta a, hralh natur 
lamah engmah harsatna a neilo 
mai  nilo  in  aleitu  tur  te  duh 
khawp  an  pek  thei  lo  zawk 
avangin an phur ta em em a ni. 
An  huan  ram  te  zauh  belh  in 
terrace thar te an laih belh ta a, 
bul  2000  phun  belh  in, 
azavaiin  bul  2500  chu  alo  nei 
tling ta a. January thla atangin 
December  thla  inkarah  cheng 
₹30,000/- ala lut a ni. Kum alo 
thar  a,  January  2012  atanga 
December 

2012 

thleng 

strawberry  atanga  an  pawisa 
lak  luh  zawng  zawng  chu 
cheng ₹70,000/- a lo tling ta a. 
Phur  em  em  in  August  thla 
atangin apeng phun belh leh in 
azavaiin tunah chuan bul  

 

9,000  alo  nei  tling  ta  a.  Kum 
2013  January  thla  alo  ni  a, 
strawberry  chu  hralh  leh  tanin 
April  thla  thleng  (4  months) 
an  hralh  na  zawng  zawng 
cheng  ₹3,00,000/-  (3  lakhs)  a 
tling khawm tawh a ni. Tunah 
la  hralh  mek  zel  in  pawisa 
dang  pawh  la  lakluh  zel  an  in 
beisei.  Saiha  bazaar  ah  hralh 
tan  in  tunah  chuan  Lawngtlai, 
Lunglei  leh  Champhai  thleng 
pawhin a thawn chhuak tawh a 
ni. 
 
Khaikhawmna : 

Pu 

Lalsiama 

hlawh- 

tlinna 

hi 

Krishi 

Vigyan 

Kendra,  Saiha  District  te 
chuan  lawmpuiin  vawiin  ni 
thleng  hian  a  hmunah  kalin  a 
hmalakna kan han enpui zel a, 
harsatna  a  tawh  ang  ang  te  a 
hmun 

ngeiah 

kalin 

harsatnate  kan  sut  kian  sak 
thin a ni. 

 

 

 

Pu Lalsiama strawberry chinna hmun, Km - 10 (Nihawhtlang) 


background image

 

 

 

PIG Feed Supplement 

(Vitamin leh Minerals) tangkaina leh thatna 

 
 

Dr. David M.S. Dawngliana 

SMS(AH&Vety) KVK, Hnahthial 

Ph. 8974242814 

 
Tarlan Chhan : 
 

ndia  hmarchhak  a  State  hrang  hrang  a  kan  vawk  vulh  te  hian 
Minerals an tlachham ti ila a sual awm love. A bikin Mizoram a 

kan vawk vulh za a sawmriat atanga sawmkua pakhat (80-91%) te 
hian mineral (Manganese leh Zinc) hi an tlachham a ni (Kumaresan 
et  al.).  Vawk  in  minerals  an  mamawhna  hi  an  awmna  leilung  leh 
boruak azirin a danglam thei a ni. 

Minerals  hian  ran  taksa 

ah  hian  hnathawh  pawimawh 
tam  tak  a  nei  a,  a  tlachham  te 
chu chaw eng ang pawn ei duh 
mahse  an  thang  chak  lova,  an 
lian  harin  an  puitling  har  em 
em  thin. Tin, an  ruh te  a  chak 
lova  ruh  lam  natna  avanga 
ding  hlei  thei  lo  a  bawksawp 
te pawh an awm nual thin a, a 

hun lovah hlawk lo taka tihral 
te pawh a ngai thin. Hei hi ran 
vulhtu  tam  takte  harsatna  a  ni 
fo thin. Minerals hi chi hnih a 
then  a  ni  -  Macro  minerals 
(Calcium, 

Potassium, 

Phosphorus, 

Magnesium, 

Sodium) 

leh 

Micro/trace 

minerals  (Zinc,  Iodine,  aia

 

 

 

Vawk than chak nan leh hrisel nan vitamin leh mineral pek thin 

tur a ni. 


background image

 

 

 
Manganese, 

Iron, 

Copper, 

Selenium).  Micro/trace  mine- 
rals te hi taksa rih zawng Kg1 
ah  50mg  aia  hniam  zawkin  a 
awm  a,  hei  hi  ran  taksa  than 
leh nan a tlem avangin leh ran 
taksa  ah  hian  minerals  hi  a 
insiam loh avangin a hranpa a 
chaw a pek tel a ngai thin ani. 

Vawk  vulhtu  tam  tak  te 

tan  Compound  feed/Pig  feed 
kan tih ang chi te hi pek reng a 
har  thin  a,  a  then  chu  pe  ngai 
miah  lo  te  pawh  kan  awmin  a 
rinawm.  Hnimhnah  chi  hrang 
hrang,  changel,  taife/zu  fe  te 
kan  pe  tlangpui.  Hengte  hi  a 
tha  lo  kan  tihna  a  ni  lo  a,  kan 
chaw pekte hian ran taksa in a 
mamawh  zat  minerals  a  pe 
chhawng  em  tih  hi  kan  ran 

vulh te enin a hriat theih awm 
e.  Ran  chaw  a  kan  hman  thin 
hnimhnah  te  hi  a  tona  leilung 
leh  boruak  a  zirin  minerals  a 
pai tamin a pai tlem thei a ni. 

KVK,  Lunglei  District 

chuan hei hi ngai pawimawhin 
uluk taka enchhinna neih a ni. 
Vawk  chi  khat  Hampshire 
(Zak  rang)  leh  Large  white 
Yorkshire 

(Vawk 

Var) 

thlahpawlh,  thlahnih  a  upa,  a 
pa  til  lak  ve  ve,  chaw 
pangngai  pek  ve  ve  te  ah 
minerals pek tel leh pek tel loh 
inthat  hleihzia  chu  group  hnih 
a  thenin  enchhinna  atan  hman 
a  ni.  A  hnuaia  tehfung  hmang 
hian enchhinna chu neih a ni. 
 

 

Sl 
No 

Minerals Pek (Treatment) 

Minerals pek loh (Control) 

1. 

Rulhlut hlo pek 
Valbazen 150 mg @ 10mg/kg 
bwt thla hnih na Valbazen 
600mg @ 10mg/kg bwt thla 
nga na leh thla riat na ah 

Rulhlut hlo pek 
Valbazen 150 mg @ 
10mg/kg bwt thla hnih na 
Valbazen 600mg @ 
10mg/kg bwt thla nga na leh  
thla riat na ah 

2. 

Minerals pek hun chhung : thla  
ruk 

Nil/Pek loh 

3. 

Minerals  pek  zat  @  10-15  gm 
ni khatah vawi khat thla thum 
chhung @ 30-35 gms ni khatah 
vawi khat thla thum chhung 

Nil/pek loh 

4. 

Ni 15 dana taksa than/rih  
zawng (gms): 302 gms 

Ni 15 dana taksa than/rih 
zawng (gms): 258 gms 

5. 

Thla riat/talh rual an niha Kg 
zat: 72.48 Kgs 

61.92 Kgs 

 
 


background image

 

 

 
Tlangkawmna : 

 
Thla 

riat 

chhung 

enchhin  a  ni  a,  thla  riat/talh 
rual an nih in Feed supplement 
a  chawm  Vawk  hi  Feed 
supplement  pek  loh  vawk  aiin 
Kg  10  leh  gram  56  in  a  rit 
zawk.  Chumi  awmzia  chu 
Vawksa Kg 1 ah cheng zahnih 
(₹200) 

hralhin 

cheng 

sanghnih  za  leh  sawmpahnih 
(₹2,112/-)  in  a  hlawk  zawk 
tihna a ni. 

Compound 

feed/Pig 

feed kan pe ngai lo/pe thei lo a 
nih  pawhin  Vitamin  leh  feed 
supplement  (chaw  a  damdawi 
pawlh  chi)  hmangin  harsa  lo 
tak  leh  senso  tlem  zawka 
hlawk  taka  vawk  vulh  theih  a 
ni tih hi KVK, Lunglei District 
chuan a enfiah a ni. 
 

 
 
 

LO HRIA LA HMANG TANGKAI TA CHE 

1.  KVK  “Krishi  Vigyan  Kendra”  hi  kuthnathawktute  tan 

“thiam zirna hmun” a ni 

2.  Mizoramah KVK 8 (District tinah) a awm mek a, KVK 7 te 

hi Directorate of Agriculture (R&E) enkawl niin KVK 1 hi 
Central Agriculture University enkawl a ni. 

3.  Lo, huan, ranvulh, sangha khawi, ei leh in tur siam dan etc-

ah  harsatna  I  nei  emaw  hmasawn  emaw  i  duh  chuan  I 
awmna atanga KVK hnai ber pan thin la i mamawh ang zel 
chhanna leh puihna I hmu ngei ang. 

4.  Rahbi  nghet  siama  eizawnna  ngialnghet  neih  i  duh  chuan 

tunlai thiamna tharlam ber kawltu Directorate of Agriculture 
(R&E)  leh  a  enkawl  KVK  te  hi  lo  bel  chiang  la,  hmang 
tangkai ve ta che. 

 
 
 

 
 
 
 
 
 
 


background image

 

 

 

„ VANARAJA „ 

AR SA TUI LEH TUI TAM 

 

 

Sayed Khalid Ahmed 

SMS (A.Sc.) KVK, Khawzawl 

Ph. 986231702 

 
Tarlan Chhan : 

 
izoram kut hnathawktute hian hmanlai atang tawhin ran hi an 
lo  vulh  tawh  thin  a,  amaherawhchu  mumal  taka  ran  chite 

thliar bik awm lovin an hmuh ang ang leh a awm awm an vulh mai 
thin a ni. Thiamna te alo sang zela, kuthnathawktute pawhin mumal 
tak leh thlan bik neiin rante pawh an lo vulh tan ta a. Chung zingah 
chuan Ar hi an vulh nasat berte zinga mi pakhat a ni. 
 

Kan hriat theuh angin Ar kan sawi hian kawh bik pahnih kan 

nei  a,  a  sa  ei  atana  kan  vulh;  ni  reilote  chhunga  Kg  2  chuang  te 
pawh ni thei (Broiler) leh Ar tui tam thei chi; kum khata 300 - 320 
 
 

 

 

Vanaraja ar vulhna hmun KVK, Khawzawl 

 
 
 


background image

 

 

 
tui thei (Layer) kan tih te hi an 
ni. 

Amaherawhchu 

tunah 

chuan  kan  ar  vulh  te  hi  kum 
tluana  tui  turin  kan  beisei 
bakah,  a  sa  ei  tlak  leh 
duhthusam  a  tui  tam  kan  lo 
duh a, chumi harsatna su kiang 
tur  chuan  Project  Directorate 
on  Poultry  Hyderabad  chuan 
thiamna  hmangin  Ar  chi  tha 
tak  „Vanaraja‟  ti  a  kan  hriat 
(Dual purpose), a tui tam leh a 
sa ei tlak tak chu kum 2001 ah 
khan an hmuchhuak ta a .  

He  Ar  chi  hi  zo  Ar  te 

anga vulh thei mai tura ngaih a 
ni a. Zo Ar te nen pawh inanna 
tam tak an nei a ni. A bik takin 
a  sa  tui  danah  leh  rawng 
(colour)  in  thliar  danah  te  zo 
ar nen an in ang hle. 

K.V.K. 

Khawzawl, 

Champhai  District,  hmalakna 
hnuaiah 

he 

Ar 

chi 

tha 

„Vanaraja‟ hi kum 2012 atang 
khan  enchhinna  neih  tan  a  ni 
a.  Kan  kuthnathawk  tute 
pawhin  Ar  puitlin  hma  danah 
te leh, a tui tam theih danah te, 
zo  Ar  aia a  lo  len  theih danah 
te an bengvar tan hle in alang. 
A  vulh  dan  chungchangah 
erawh  chuan  fimkhur  deuh 
chu  angai  a, Vanaraja  Arpa hi 
kar  riat  (8)  velah  chuan  ei  an 
tling ve der tawh a, a nu erawh 
chuan kum khatah 180-220 vel 

lai  an  tui  thei  thung.  A 
duhawmna  em  em  chhan 
pakhat  chu  zoar  pangngaite 
vulh anga zalen taka chhuah a 
(backyard  poultry),  a  chaw  te 
pawh zo Ar anga pek pawhin a 
vulh 

theih 

ni. 

Amaherawhchu  hlawk  taka 
vulh  duh  erawh  chuan  dan 
pangngai  tak  leh  chiangkuang 
taka  ar  vulh  dan  hriat  a  tul  a 
ni. 
 
A bul tan that a ngai : 

 
Ar vulh hlawk tur chuan 

a  bul  tan  that  a  ngai  a.  A 
vulhna 

hmun 

hi 

sazu, 

chaichim  leh  a  tichhe  thei  thil 
dang  lakah  a  him  tur  a  ni,  a 
phui  tha  in  ruah  lakah  pawh  a 
hul tur a ni. 
 
Ar in buatsaih : 

 
A pawimawh ber chu in 

hrisel an mamawh a, Ar in chu 
ti thianghlim turin, phiahfaia a 
chhuat  vel  te  chinai  theh 
hmasak vek ani a, hei hian hri 
lengvak  tam  tak  lakah  Ar  chu 
a venghim thin a ni. Chutianga 
kan  tihfel  vek  hnuah  kar  khat 
chhung  a  ruakin  kan  dah  leh 
phawt a. 

Arte dah hma hian Ar in 

chhuatah  a  awngphah  ve  tur

  
 
 
 
 


background image

 

 

 
Favai  leh  Thingzainawi  ni  a 
pho ro sa chu inches 2-4 vel a 
chhahin  phah  chhuah  vek  a  ni 
a.  Tin,  he  thil  phah  chungah 
hian 

lehkha 

phek 

emaw 

chanchinbu phek (Ar note ten-
achhuat  phah  ei  loh  na  turin) 
phah chhuah leh vek a ni. 
 
Ar thum (Brooding) :  
 

Ar  note  chu  a  keu  tirh 

atanga  kar  4-6  thleng  uluk 
takin  kan  enkawl  a.  Ar  thum 
chu  an  vah  darh  lutuk  lohna 
turin  leh  thildangin  a  tihbuai 
loh  nan  lehkhakhawngin  kan 
hung  hrang  bik  a,  an  tam  dan 
leh an than dan a zir zelin kan 
ti zau belh a. A thum a nih lai 
hian  sik  leh  sa  a  pawimawh 
em em a, a bik takin thlasik lai 
phei chuan vawt antih lutuk lo 
nan  Electric  bulb  watt  100 
(hmun  khatah  3  vel)  hi  chhit 
sak an ni a. An khawsakna chu 
a lum leh lumloh te kan endik 
sak  renga  achhan  chu,  boruak 
a  lum  emaw  a  vawh  lutuk 
emaw chuan an than a ti thuin 
an  thih  phah  thei  hial  a  ni.  A 
in tur hi ar note kan dah hmain 
darkar  24  chhung  kan  lo  chhi 
lum  lawk  a  ni.  “Ar  note  te  hi 
an  tawm  khawm  tel  tel  a  nih 
chuan  vawt  an  tih  vang  a  ni 
thei a, chutiang a nih chuan an 

electric  bulb  kha  watt  sang 
zawk  hman  mai  tur  a  ni, 
amaherawhchu,  eng  an  kian 
hlat  san  a  nih  erawh  chuan 
lum  an  tih  vang  a  ni  thei,  an 
eng watt chu tihhniam sak leh 
mai  tur  a  ni”.  Electric  bulb  te 
hi  an  intih  lumna  mai  a  ni 
lova,  an  than  that  nan  pawh 
eng  hi  a  pawimawh  em  em  a 
ni  tih  hriat  reng a tha. Eng  tih 
lum nan a hman chu kar thum 
chhung  kan  chhit  sak  a.  Ar 
inah  hian  boruak  luhna  tur 
„Ventilation‟ tha tak siam a ni 
a, a pawimawh em em bawk a 
ni.  Boruak  thianghlim  a  dawn 
that  theih  loh  chuan  an 
hriselna  in  a  tuar  thei  a, 
chubakah  ar-in  chhuat  atanga 
Ammonia  Gas  lo  chhuak 
chuan  natna  hrang  hrang  a 
tichhuak  thei  a  ni.  Ar  note 
dahna  hmun  zau  zawng  hi  a 
note  pakhat  zel  atan  ft  1  sq. 
bial vel kan hmang a ni. 

 

Ar chaw leh tui pek :  
 

Ar  note  hi  ni  7  (sarih) 

atanga ni 10 (sawm) chhungin 
ar 

chaw 

(Concentrate) 

pangngai  (starter) pek  an  ni  a. 
Ni  sawm  (10)  hnuah  a  chaw 
leh tui pek na hmun pawh a tul 
dan a zirin kan zauh zel a ni.  

 
 
 
 
 


background image

 

 

 
An  chaw  tur  hi  a  thar  tha  leh 
hrisel  tha  ngei  pek  an  ni.  Ar 
than  that  nana  thil  pawimawh 
ber  pakhat  chu  tui  thianghlim 
hi a ni. Ar note hi a taksa rihna 
80% (zaah sawmriat) tui a nih 
avangin,  a  tet  lai  phei  chuan 
tui 

thianghlim 

hi 

an 

mamawwh  zual  a,  vawikhatah 
a in tam lo na a, a in tur erawh 
chu kan dah sak reng a ni. 
 
Ar-in chhuat phah dan :  
 

A chenna atana thingzai 

nawi leh Favai hman hi ro tha 
tak hman a  ni a. A lo hnawng 
deuh  leh  huh  a  awm  chang 
chuan  kan  paih  faia  a,  a  ro  in 
thlak zel a ni. A chhuat phah a 
lo  hnawn  chuan  natna  chi 
hrang  hrang  a  hring  chhuak 
thei.  Chung  natna  zing  a 
hlauhawmtak 

pakhat 

chu 

coccidiosis  natna  a  ni.  He 
natna hi a hlauhawmin ar note 
in  an  thih  phah  thei  a  ni.  He 

natna hrik hi ar-in chhuatphah 
hnawng atangin a in thlahpung 
chho thei a. He natna hrik hi a 
lo  lang  chhuak  anih  chuan, 
Coccidiocidal  damdawi  in  a 
ven him theih a ni. 

Kan  ar-in  chhuatphah  a 

hnawng lutuk em tih hriat nan 
chuan, a chhuat phah chu kut a 
tham khawm a, na taka hmer a 
chhuat  a  thlak  tur  a  ni.  Kan 
chhuat  phah  tham  khawm  ah 
khan  kan  kutzungtang  thla  a 
lang  a  nih  chuan  a  hnawng 
tawh  tih  na  a  ni  a,  a  thlak  a 
hun tawh tih na a ni. 
 
A enkawl dan dang :  
 

Ar  note  te  chu  a  tih 

keuna  farm  rintlak  tak  atanga 
lei 

nih 

chuan 

Marek/Ranikhet  (a  pul  hri) 
natna  venna  pek  sa  vek  an  ni 
anga,  amaherawhchu  ar  note 
chu mimal in a kan tihdan  

 

Ar pakhat zelin hmun an mamawh dan tlangpui : 

 

Upat 

lam 

(kar) 

Hmun 

awh 

(zat (Sq 

ft)) 

Chaw pekna 
(zauh zawng 

cm) 

Tui pekna 

(len zawng 

cm) 

0-4 

0.5 

          2.5                           1.5 

4-8 

1.0 

          5.0                           2.0 

8-12 

2.0 

          6.5                           2.5 

 
  
  


background image

 

 

 
pangngaia  arpui  awpkeutir  a 
nih  chuan  Marek  natna  venna 
a chiu ngei ngei tur a ni. Hemi 
zawh  hian  Ranikhet  natna 
venna  a  chiu  leh  tur  a  ni. 
Veterinary  Department  in  hri 
danna hi a thlawn in an pe thin 
a ni. 

Heng bakah hian Ar chu 

a  hriselna  a  tha  leh  that  lohte, 
tui an kham tawk em tih te en 
ngun  tur  a  ni.  Tin,  Ar  hi  a 
hrisel tha lo deh an lo awm nia 
kan  hriat  chuan  dah  hran  vat 
tur a ni. A lo ngui riau emaw, 
a  mit  a  chhin  diar  diar  te,  a 
thla  a  tih  parh  peih  meuh  loh 
te,  chaw  a  chuk  that  duh  loh 
te,  kawthalo  leh  rual  ban  lo 
bik  riau  a  a  awm  te  hian,  ar 
dang  ten  an  kai  darh  lohna 
turin dah hran vat tur a ni, ran 
doctor  te  rawn  tur  an  awm  a 
nih chuan rawn vat tur a ni. 
 

Tual Ar ang a enkawl dan :  

A  chunga  kan  tar  lan 

tawh ang khan „Vanaraja‟ ar te 
hi  zo  ar  te  angin  an  vulh  ve 
theih  a  ni.  A  chunga  Ar  note 
kan  lo  enkawl  dan  kan  tarlan 
bakah  hian  „Vanaraja‟  ar  a  lo 
upat  chhoh  chuan  Layer  chaw 
(Concentrate feed) kan pe thei 
a.  Ar  note  enkawlna  hmun 
atanga  tual  ar  vulh  anga  kan 
chhuah  zalen  hmain,  pawn 
boruak  sik  leh  sa  tawrh  tir 
phawt tur a ni. Pawn boruak a 
lo nel hnuah chuan , amahin in 
bul  velah  te  chaw  a  zawng  ve 
thei tawh ang. Kan ar tlat tirna 
hmun  vel  a  chaw  leh  hnim 
hring  te  a  tam  dan  a  zirin,  a 
mamawh tawkin chaw kan pek 
belh thin tur a ni. 
 
Kar 12 na a a rih zawng : 
A pa 2.77kg. 
A nu 2.25kg. 

 

 

Ar hriselna Venhimnana Vaccine pek dan : 

 

Damdawi 

A pek dan 

Upat zawng 

MD 

Vun leh ti sa inkar 

Ni khat 

RDlasota 

Hnar atangin 

Ni sarih 

RD R2B 

Vun leh tisa inkar 

Kar 8 atanga kar 10 

  


background image

 

 

 

Vanaraja ar dinhmun leh a zia : 

 

 

A keu theih zat (%)                                                              75% 

A thi zat (%) kar rukna thlengin                                         7% aia 
                                                                                                tlem              

 
    

Vanaraja ar An than dan tlang pui KVK farm Condition : 

 

 

                 Ni khatna                                                 35g 

                 Kar hnihna                                             163g 
                 Kar lina                                                  493g 
                 Kar rukna                                              857g 
                 Kar riatna                                            1300g 

 
 
 
 
 

 
 

China thufing 

 

“Ni khat hlim I duh chuan vawk 

talh la, thla hnih khat hlim I duh 

chuan nupui nei la, kumkhua a 

hlim I duh chuan huan nei rawh

” 

 
 

 
 
 


background image

 

 

 

ENG VAWK CHI (BREED) HI NGE HLAWK 

BER ANG LE? 

 

 

Dr. Michelle C. Lallawmkimi 

SMS (AH&Vety) KVK, Kolasib 

Ph. 9436155858 

 
Tarlan Chhan : 

 
awk vulhtu thahnem tak kan awm tawh a, a hlawkna hria tam 
tak kan  awm bawka amaherawhchu, vulhtu tam tak hian eng 

chi ber hi nge hlawk kan la hre meuh lo. Tuna Mizorama kan vulh 
tam  berte  chu  Cross  Breed  Large  White  Yorkshire  (Vawk  var), 
Cross  Breed  Hampshire  (A  dum  tial),  Zo  Vawk/Tuikuk  Vawk, 
Burma Vawk te an ni. Kolasib KVK chuan zir chiangin eng ber hi 
nge Farmer tan hlawk kan zir chhuak a ni. 
 
ENCHHINNA :  
 

Chi (breed) hrang hrang kan tarlan zinga hlawk zual chi hnih 

thlanchhuah  a  vulh  an  ni  a  chu  chu  Cross  Breed  Large  White 
Yorkshire (a var chi) leh Cros Breed Hampshire (a dum a var  tial) 
te an ni. 
 

 

 

Cross Breed Large White Yorkshire Leh Hampshire vulh kawp 


background image

 

 

 

 

 

Vawk chi tha Large White Yorkshire 

 

Hemi chi hnih hi uluk taka enkawl ni in enchhinna hrang hrang neih 
a ni a. Kan enchhinna pawimawh ber chu thla tin an than dan (body 
weight  performance)  tehna  lak  a  ni.  Hemi  enchhinna  neih  hun 
chhung hian uluk leh regular taka damdawi (rulhut leh a tul dang an 
mamawh  zualte)  pek  an  ni.  Farmer  ten  uluk  takin  KVK  Kolasib 
Vety  Daktawr  thurawn  zawmin  he  practical  hun  chhung  hian  man 
an la bawk. He Vawk chi hnih te hi thla kua (9) chhung vulh an ni 
a. Thla tin an than that dan khaikhin (compare) an ni. 
 

OFT Result chu a hnuaia tarlan ang hi a ni- 

Table 1:  Cross  breed Hampshire leh  Cross breed  Large  White 
Yorkshire-te rih dan khaikhinna 
 

 

 


background image

 

 

Kum zat 

 

(a thla in

 

Rih dan (kg) 

    Cross breed                  Cross breed Large White 
    Hampshire                                Yorkshire 
    (A dum tial
)                              (Vawk var)

 

Thla 2 

        8.50                                             8.43 

Thla 3 
Thla 4 
Thla 5 

       13.61                                           12.49 
       18.26                                           16.29 
       23.16                                           22.63 

Thla 6 
Thla 7 
Thla 8 

       29.73                                           26.41 
       35.83                                           33.21 
       43.76                                           41.56 

Thla 9 

       53.84                                           48.39 

 
 
 
 

TLANGKAWMNA: 
 
He  kan  OFT  atang  hian  KVK  Kolasib  chuan  Vawk  vulhtute  tana 
tangkai tak kan hmuchhuak in kan hria a kan data tarlan ang khian 
eng chi (breed) zawk nge Farmer tana hlawk ber chu chiang takin 
kan  hmu  thei  awm  e.  Farmer  uluk  zual  phei  chuan  chaw  leh 
vitamin, rulhut damdawi regular takin an pe a, hei hian nasa takin 
an tan hlwkna a  pe bawk  a ni. Chivangin  duhthusam  chuan, a  chi 
thar thlan bakah damdawi an mamawh leh chaw tha kan pek theih 
phei chuan nasa takin kan farmer ten hlawkna an tel nasa zual thei 
dawn a ni.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


background image

 

 

EITUR VAWNTHAT DAN 

( FOOD PRESERVATION) 

 
 

Zonunkimi Ralte 

SMS (H.Sc), KVK, Hnahthial 

Ph. 9612722579 

 
ENGE FOOD PRESERVATION CHU: 

 
ood  Preservation  tih  chu  eitur,  thei  lam  chi  emaw  thlai  hnah 
leh rah chhe lo tura hun rei zawk dah that/vawnthatna dan hi a 

ni. A rawng te, a rim te, leh a chakna/hriselna te nen a vawng tha tel 
bawk. 
 

Thei  leh  thlai  te  hi  kan  taksa  tan  vitamin  te  leh  minerals  te 

hmuhna  pawimawh  tak  a  ni  a,  a  thar  lama  ei  a  tha  ber  a, 
amaherawhchu,  heng  thlai  leh  thei  te  hi  tam  hun  lai  nei  a  ni  deuh 
vek hlawm. A  tam  vanglai chuan tlawm  tak pawhin a  awm  thin  a, 
dah  tawih  nghek  nghuk  chang te  pawh  a  awm.  Heng  thlai leh thei 
hun bik neite hi chhe hma tak an nih hlawm avangin a vawnthat dan 
te  kan  hriat  a  pawimawh  hle,  kan  vawnthat  chuan  a  tam  hunlai  ni 
lem lo ah pawh ka ei fo thei dawn a ni. 
 
Engvangin nge eitur kan vawnthat a pawimawh? 
 
1. 

A vanlai/awm tawhloh hunah pawh duh hun hunah a ei theih. 

2. 

Ei sen loh, chhe tawih ral mai mai tur a tih tlem phah. 

3. 

Ei leh in lama harsatna a sut kian bakah hian kan chawhmeh 
te a tih tam phah. 

 

 


background image

 

 

4. 

Siam  leh  a  awlsam  in, 

ken  kual  vel  pawh  a  awlsam 
phah sawt bawk. 
 
Engvangin  nge  kan  eitur  te 
hi alo chhiat hma thin 
 

Eitur/chawhmeh 

te 

vawnthat  dan  hmang  hre  tur 
chuan  engvanga  chhia  emaw 
tawih  emaw  mai  nge  an  nih 
hre hmasa ila. Thlai leh thei te 
hian dawihlo (enzymes) an pai 
theuh a, heng hnathawh avang 
hian a lo chhe thei a, sa (heat) 
hian  heng  enzymes  te  hi  a 
tichhe  thei  a,  dahvawh  (deep 
freezing -  0o Fahrenheit hnuai 
lamah)  hian  enzymes  in  hna  a 
thawk thei lo bawk. 
 

Kan 

eitur 

/chawhmeh 

tichhe theitute chu: 
1) 

Hrik te reuh te te, mit a 

hmuh 

tham 

loh 

(micro-

organisms) 
2) 

Enzymes 

3) 

Hmuar (Moulds) 

4) 

Hnawng (Moisture) 

5) 

Rannung  te  reuh  te  te, 

lung, sazu etc. 
 
A vawnthat dan tlangpui te : 
 
1. 

Temperature  sang  tak 

hmangin: He vawn thatna dan 
hi  chuan  chhum  so  bawrh 
bawrh  a  kawk  deuh  ber  a, 
hetiang  eitur  sawngbawl  hian 
a  tichhe  theitu  bacteria  leh 
rannung  te  reuh  te  te  mit  a 
hmuh  mai  theih  lohte  a  ti  thi 
nghal thin a ni. 

2. 

Temperature 

hniam 

hmangin:  Eitur  tichhe  thei 
hrik  leh  rannung  te  reuh  te  te 
hi a then chu hmun vawt a dah 
hian an thang/inthlahpung thei 
a ni. 
3. 

Damdawi 

hmangin: 

Damdawi chu kan thil siam te 
vawng  tha  tu  atan  a  an  hman 
thin a ni. A tlangpuiin Sulphur 
Dioxide,  Benzoic  acid,  Citric 
Acid te an hmang thin. 
4. 

Ni  a  phoro  (Sun-

drying):  Ni  a  phoro  hi  eitur 
vawnthat  dan  awlsam  leh 
hautak  lo  tak  a  ni.  Thlai  hnah 
te  rah  ah  te  hian  tui  an  pai  tel 
ve vek a, chu an tui pai te chu 
ni  zung  chakna  hmangin  a  lo 
ro  a,  rei  tak  chhung  a 
vawngtha thei a ni. 
5. 

Chini leh chi hmangin: 

Chini leh chi te hian eitur chhe 
zung  zung  tur  te  hi  a 
vawnghim  ve  a,  a  tichhe  thin 
ber  tu  hrik  thang  tur  te  an  lo 
tikhawmuang ve thin bawk. 
6. 

Tel  leh  bawlhlo  dang 

hmangin  (Oil  and  spices): 
Eitur/chawhmeh  chhe  hma 
lutuk  tur  hi  tel  tak  te  pawh 
hian alo tanpui thin a, pickle te 
kan lei thin chuan tel thahnem 
tawk  takin  a  chiah  thin  ang, 
heng  tel  te  hian  eitur  tichhe 
theitu  thil  chi  hrang  hrang  te 
alo dang thin a ni.  
 
7. 

Um 

hmin 

(fermen- 

tation) 
8.  Bur  thianghlim,  boruak 
luh lohnaa dah 
 


background image

 

 

In 

lama 

vawnthat 

dan 

tlangpuite : 
 
1. 

Ni a phoro (Sun-drying) 

2. 

Refrigeration 

(Hmun 

vawt a dah) 
3. 

Chhum so. 

4. 

Tel, 

chi 

leh 

chini 

hmangin. 
 
Eitur vawnthat dawn a hriat 
tur pawimawh te: 
 
1. 

Eitur te chu sil fai a, hul 

taka dah tur a ni. 
2. 

Kan  dahna  tur  chu  bur 

ani  emaw,  sarang  ani  emaw  a 
fai tawk in a hul tha tur a ni. 
3. 

Phui thei ang bera chhin 

emaw char thin tur a ni. 
4. 

Pickle  lampang  chi  a 

nih  chuan  tel  in  a  chim  tur  a 
ni;  hetiang  a  tel  in  a  chimpil 
hian 

rawn 

tichhe 

theitu 

rannung te reuh te te mit pawh 
a hmuh tham loh leh boruak a 
leng  vel  ten  an  rawn  bawh 
buai thei lo a ni. 
5. 

Eitur  kan  dahthat/vawn 

thianghlim tawh chuan fian fai 
a  suah  chhuah  a,  phui  taka 
chhin leh thin vat tur a ni. 
6. 

Dah  thatna  tur  chhum 

thianghlim  hmasak  thin  tur  a 
ni. 

TLANGKAWMNA: 
 
Eitur  vawnthat/dahthat  hian 
tangkaina  tam  tak  a  nei  a, 
hetianga sawngbawl tawh hnu 
chuan  ei  leh  siam  mai  te  a 
awlsam  bik  a,  ken  pawh  a 
awlsam 

zawk 

ni. 

vanlai/awmloh  hunah  pawh 
mahni  ei  chak  hun  hunah  ei 
mai  theihin  a  awm  a,  chumi 
piah  lamah  a  hriselna  te,  a 
rim  (flavour),  a  tuina  te  a  bo 
phah  chuang  lo  a  ni.  He 
vawnthatna 

danah 

hian 

pickling  ngawr  ngawr  a  kawk 
lova; theitui lam te, jam, jelly, 
tomato  squash  (ketchup),  rep 
ro  leh  umte  a  huam  tel  vek  a 
ni. 
 

 

 
 
 
 
 
 


background image

 

 

BUH THAR RANG LEH HLAWK 

SHAHSARANG 

 
 

Prakash Thapa 

Farm Manager, KVK, Khawzawl 

Ph. 986231702 

 
Tarlan Chhan: 
 

uh hi Champhai leh a chhehvelah hian chin uar ber niin local 
variety Manipur buh hi an ching nasa em em a, buh tlu a tam 

bakah a seng hun a tlai bawk a, hei vang hian thlasik thlai chin leh 
na hun an nei thin lo a ni. Hemi a nih a vang hian buh chi  tha thar 
rang  leh  hlawk  zawk  Shahsarang  hi  Champhai  district,  KVK  te 
chuan  enchhinna  kan  nei  a,  a  thar  rangin  a  hlawk  bawk  a,  chumi 
bakah chuan thlasik thlai chin nan hun tha a siam bawk a ni. 
 
A kui hun: 
May thla tirah kan kui tan (7

th

 

May)   
 

A bi inhlat zawng: 
20cm  (a  line  hlat  zawng)x 
10cm  (a  kung  inhlat  zawng)  a 
chin a ni. 

 
 

 

 

Champhai District-ah Shahsarang buh a tha duh hle 

 


background image

 

 

A chi ngai zat: 
 
Ram hectare khat (1) ah kg 40 
hman a ni. 
 
Leilung buatsaih: 
 
A  phun  sawnna  tur  hmun  chu 
tha  tak  in  kan  let  a,  leh  zawh 
hnuah tui tlem tlingin kan dah 
a, phunsawn hma ni 4 awm in 
kan kawi leh a ni. 
 
Leiṭha pek zat tur: 
 

Lei ṭha ram hectare khat 

(1)  atan  a  mamawh  zat  chu 
Urea  96kgs,  DAP  87kgs  leh 
MOP 67kgs te an ni a, hetiang 
hian  leichi  te  hi  kan  pe  a  ni  - 
Urea  10kgs, DAP leh  MOP te 
avaiin  lei  kawi  laiin  kan  pe  a, 
Urea 33kgs chu a peng insiam 
hunah  kan  pe  leh  a,  chutiang 
in  Urea  33kgs  chu  p^r/vui 
hunlaiin  kan  pe  leh  a,  Urea 
20kgs  chu  a  rah  in  siam 
hunlaiin kan pe leh a ni. 
 
Phunsawn hun: 
 

Buh  chu  kan  kui  atanga 

ni  25  a  lo  nih  chuan  kan 
phunsawn  a,  bikhatah  pali  te 
kan  phun  tlangpui  a,  a  thi 
emaw  a  karawl  a  awm  chuan 
kan phunsawn hnu ni 10 velah 
kan phun tha leh thin a ni. 
 
Tui dah tur zat: 
 

Phunsawn 

atanga 

peng insiam hun (ie. Ni 25-30) 
chhung  chu  tui  pante  (3-5cm 
vela  chhahin)  in  kan  dah  a. 
Chumi  hnuah  chuan  tui  chu 
tlem  in  kan  dah  tam  (15cm 
vel)  deuh  a,  chuan  seng  hma 
ni 20 a awm velah kan tui chu 
kan paih kang thin a ni. 
 
Hlo thlawh: 

 
Hlo  tur,  Butachlor  litre 

3 chu ram hectare khat atan tui 
litre 500 ah pawlhin phunsawn 
atanga  ni  4  hnuah  kan  kap  a. 
Phunsawn  atanga  ni  20-25  ah 
hnim  to  dan  a  zir  in  hlo  tur 
2,4-D,1.5kg  chu  tui  litre  500 
ah pawlhin kan kap bawk a ni. 
Buh  lem/buh  nguak  to  te  chu 
pawt  phawiin  kan  paih  thin 
bawk a ni. 
 
A seng hun: 
 

Champhai 

leh 

chhehvel  hi  a  vawh  deuh 
avangin  tlemin  a  seng  hun 
pangai  aiin  a  tlai  deuh  thin  a 
ni. 
 
Shahsarang 
 

Shahsarang hi a thar tlai 

deuh hret a, tuh a tanga ni 145 
velah  kan  seng  thin,  a  kung 
san zawng hi 3-3.5ft a ni. Kan 
lo  enchhin  tawh  na  atanga 
chhut  chuan  ram  hectare 
khatah  46qtls  vel  hi  chu  kan 
thar 

tlangpui. 

  


background image

 

 

HLO THLAWH DAN AWLSAM 

(Evaluation of Chemical Weed Management) 

 

 

Kenny Zohmingliana 

SMS(Agro.), KVK, N. Vanlaiphai 

Ph. 9436531123 

 
Tarlan Chhan: 
 

o/huan nei tan a hna har leh sum heh ber chu a thlawh fai hi a 
ni  awm  e.  A  bik  takin  leilet  a  buh  chin  hlawk  lohna  ber  chu 

hnim/hlo in kan buh chin a tih chhiat hi a ni. Hlo that loh zia hi kan 
hriat chian loh vang hian ngaih pawimawh a hlawh lo hle. Hlo/hnim 
hian kan buh bal in chaw tha a mamawh tur ang a ei khalh a, ni eng 
a  hliah  in,  rannung  leh  natna  hrik  tan  tawm  himna  a  siam  sak  a, 
chung  rannung  leh  natna  hrikte  chuan  kan  thlai  te  a  bei  leh  thin. 
Rannung leh natna in kan buh thar tur zat a tih chhiat ai hian hnim 
in a tih tlem hi a let in a nasa zawk. Tin, SRI leh Improved Method 
a buh kan chin duhlohna chhan ber chu „Hlo a har‟ tih a ni a, buh a 
kan  in  todelhna  kawng  khat  (SRI)  hi  hlo  vangin  kan  ti  hlei  theilo 
chu  a  ni  ta  mai  si  a,  hei  hi  KVK,  Serchhip  District  chuan  a  ngai 
pawimawh  em  em  a,  chemical  hmanga  hlo  control  dan  zirchianna 
(OFT) N. Vanlaiphai ah neih a ni. He zirchianna hi a hlawhtling hle 
a,  leilet  siam  ve  a  bul  hnai  a  mite  pawh  in  chemical  hmang  a  hlo 
control hi tih an tum ve nghal a ni. 
 
Chemical  (Hlo  tur)  Hman 
Dan :-  
 

SRI  emaw  buh  phun 

dan  pangngaiah  pawh  buh 
phun  in  tui  sah  kang  tur  a  ni. 
Buh phun sawn hnu ni 3 na ah 
Butachlor  (Machete  ti  a  hriat 
lar)  chu  tui  1  litre  ah  10ml 
pawlh in leilet chu kah chhuah 
dap 

tur 

ani. 

Butachlor 

(Machete)  bur  1  hi  tui  100 
litres a pawlh in Acre khat kah 
nan a tawk. 

 

KVK  chuan  vawi  khat 

mai  kah  duh  tawk  lovin  kah 
atanga ni 2 na ah kah nawn leh 
a  ni. Butachlor  bak  ah hian 2-
4-D  in  buh  phun  sawn  atanga 
thla 2-na ah kah a ni bawk. 
 

A hnuaia tarlan ang hian 

Hlo  tur  hman  hian  nasa  takin 
buh  thar  a  hlawk  bakah  hlo 
thlawhna  a  tha  leh  pawisa  sen 
a tih hniam phah a ni. 

 


background image

 

 

Result : 
 

Hnim awm zat 

Thar zat 

Ni 30 hnu ah                   5% 

Chemical hman na 

42.00 qtls/ha 

Ni 60 hnu ah                 20% 
Ni 90 hnu ah                 20% 

Chemical hman lohna 

20.8 qtls/ha 

 
 

 

 

Hlo tur hman loh na 

 

 

 

 

Thla 1 hnu a hlo tur hmanna 

 

KEIMAHNI 


background image

 

 

 
 
 
1.  Ph.d hmu thar :

 

 

Pi  Rebecca  Lalmuanpuii,  Subject  Matter  Specialist  (Agro. 

Forestry),  KVK  Kolasib  a  thawk  mek  chuan  dt.  12.11.2012  khan 
Mizoram University atangin Doctor of Phylosophy (Ph.d) degree a 
hmu  thar  a,  A  thesis  chu  “Studies  on  allelopathic  tree-crop-weed 
interaction in Agro-Forest system of Mizoram” ani. Editorial Board 
ten kan chhuangin kan lawmpui hle. 
 
2.  Appointment hmu thar :

 

 

1. 

Kenny  Zohmingliana  chu  Subject  Matter  Specialist 
(Agronomy) turin dt 5/12/2012 khan lak thar a ni a, KVK, N. 
Vanlaiphai ah dah a ni. 

2. 

Vanlalmuansangi  chu  Subject  Matter  Specialist  (Soil 
Science)  turin  dt  5/12/2012  khan  lak  thar  a  ni  a,  KVK, 
Khawzawl ah dah a ni. 

3. 

Esther  Zonunpuii  chu  Subject  Matter  Specialist  (Plant 
Protection)  turin  dt  5/12/2012  khan  lak  thar  a  ni  a,  KVK, 
Lawngtlai ah dah a ni. 

4. 

Malsawmkima  Vanchhawng  chu  Programme  Assistant 
(Farm  Manager)  turin  dt  5/12/2012  khan  lak  thar  a  ni  a, 
KVK, Lawngtlai ah dah a ni. 

5. 

Lalchhandami  Ralte  chu  Programme  Assistant  (Agri. 
Engineering.) turin dt 5/12/2012 khan lak thar a ni a, KVK, 
Lawngtlai ah dah a ni. 

6. 

Malsawmdawngkima  chu  Programme  Assistant  (Extension) 
turin dt 5/12/2012 khan lak thar a ni a, KVK, N. Vanlaiphai 
ah dah a ni. 

 

Amaherawhchu,  hnadang  a  zawm  avangin  Ni 

4.3.2013 khan he hna hi a kalsan a ni. 

7. 

Jefrey 

Lalhmingmuana 

chu 

Programme 

Assistant 

(Extension) turin dt 15/7/2013 khan lak thar a ni a, KVK, N. 
Vanlaiphai ah dah a ni. 

8. 

Pi  Lalnunsangi  Muster  Roll  LDC-cum-Typist  chu  dt 
24.5.2013 khan LDC-cum-Typist regular appointment pek a 
ni a, Directorate of Agriculture (R&E), Aizawl ah dah a ni. 

 
3.  Promotion: 


background image

 

 

 
1. 

Lalnghakliana,  LDC,  ITC,  Hnahthial  chu  February,  2013 
khan  UDC  ah  promotion  hmuin  Directorate  of  Agriculture 
(R&E) ah dah a ni. 

Heng hna thar leh promotion hmu te hi Editorial 

Board ten kan lawmpui e. 

 

4.  Pension a chhuakte: 

 

Pu Lalchungnunga, Driver, ITC, Hnahthial chuan November, 
2012 khan Superannuation pension in a chhuak. 

 

Pu  Hmawnga,  Peon,  ITC,  Hnahthial  chu  May,  2013  khan, 
Superannuation pension in a chhuak. 

 

Heng  kan  thawhpuite  dam  leh  hrisel  tak  a  pension 

thlenga an thawk thei hi kan lawmpui em em rualin kan ui hle 
a ni. 

 

5.  ITC, Hnahthial: 

 

ITC, Hnahthial-ah kum 2013 - 2015 chhunga 26

th

 batch Basic 

Agriculture Training (BAT) turin mi 33 lak an ni a, heng zinga mi 
25  hi  Pre-Service  niin  mi  8  hi  In-service  anni  a,  26

th

  April,  2013 

atang  khan  zirna  mumal  takin  kalpui  a  ni.  ITC  office  sak  thar  chu 
Ni 1 April atang khan luah tan a ni bawk. 
 

Ni  2  July,  2013  khan  Pu  C.  Lalniliana,  Director  of 

Agriculture  (R&E)  chuan  Pu  Zahlira  Hrahsel,  Principal,  ITC, 
Hnahthial  a  lo  boral  tak  avangin  ITC  leh  KVK  a  thawkte  tan  ITC 
hmunah sunna hun hmangin thla hualna ruai a buatsaih sak a, ITC, 
Hnahthial leh KVK thawktu zawng zawng ten thlamuan thlak an ti 
hle. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


background image

 

 

 
 

SUNNA 

 

 

 

ZAHLIRA HRAHSEL (RIP) 

 
 
 
 

Kan thawhpui Pu Zahlira Hrahsel, M.Sc(Agri) (1959 - 

2013)  hi  kum  1981  khan  Agriculture  Department-ah  Assistant 
Soil Chemist a lutin, SMS (Remote Sensing) ah a kaisang leh a, 
DAO  ah  kaisang  lehin  Saiha,  Aizawl  leh  Mamit  ah  te  a  awm  a. 
February,  2012  ah  Joint  Director  ah  kaisang  lehin  Principal, 
ITC  Hnahthial  ah  dah  a  ni  leh  ta  a.  Hlim  tak  leh  thahnemngai 
taka  kan  thawh  ho  lai  leh,  thawh  ho  zel  kan  la  beisei  laiin  25

th

 

June, 2013  khan  chatuan  ram  min  pansan  ta. Hetia  hun  lo  taka 
min boralsan ta mai hi keini a thawhpuite chuan hriatthiam har 
kan tiin kan ui takzet a ni. Chutihrual chuan a kalsan tak a nupui 
fanaute Pathianin a awmpuiin a thlamuan zel ang tih kan ring. 

 
 
 
 

                                                   Director and Staff 

                                                 Directorate of Agriculture 

                                                 (Research and Education) 

                                                 Mizoram : Aizawl 

 
 
 
 
 
 


background image

 

 

 
 

SUNNA 

 

 

 

H. LALDAWNGLIANA (RIP) 

 
 
 
 

Kan  thawhpui  Pu  H.  Laldawngliana,  (1975-2013)  hi 

kum 2000 atang khan Agriculture Department-ah Muster Roll-in a 
thawk tan a, kum 2008 khan Agriculture Department, Research and 
Education hnuaia Krishi Vigyan Kendra (KVK) Lengpui-ah Driver-
cum-Mechanic in a lut a. KVK, Kolasib ah dah leh niin a hriselna a 
that tak loh avangin Directorate-ah attached a ni a, Ni 10.5.2013 - 
a a boral thleng khan Directorate-ah hian a awm a ni. Hlim tak leh 
thahnemngai taka kan thawh ho lai in hun lo taka min boralsan ta 
mai  hi  keini  a  thawhpuite  chuan  hriatthiam  har  kan  tiin  kan  ui 
takzet a, chutihrual chuan a kalsan tak a nupui fanaute Pathianin a 
awmpuiin a thlamuan zel ang tih kan ring. 
 
 
 
 

                                              Director and Staff 

                                              Directorate of Agriculture 

                                              (Research and Education) 

                                              Mizoram : Aizawl 

 
 
 
 
 
 


background image

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

DIRECTORATE OF AGRICULTURE (R&E) 

IN A ENKAWL MIZORAM A KVK TE :

 

Sl. 

No 

KVK Hming 

District neitu 

Awmna khua 

KVK, Kolasib 

Kolasib District 

Kolasib 

KVK, Hnahthial 

Lunglei District 

Hnahthial 

KVK, Khawzawl 

Champhai District  Khawzawl 

KVK, Lawngtlai 

Lawngtlai District  Lawngtlai 

KVK, Saiha 

Saiha District 

Saiha 

KVK, Lengpui 

Mamit District 

Lengpui 

KVK, N. Vanlaiphai  Serchhip District 

N. Vanlaiphai 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


background image

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

SALT hmanga thlai chinna hmun KVK, Saiha